Het huwelijk
‘Het huwelijk is een duurzaam handvest van de islamrechtelijke inschikkelijkheid en verbinding tussen een man en een vrouw, beogend de zedelijke immuniteit, kuisheid en het stichten van een standvastig gezin onder de auspiciën van de echtlieden’( Mudawwanah 2004).Deze recentelijk wijziging in de Mudawwanah is fundamenteel: in deze definitie is onder toezicht van de echtgenoot vervangen door de zinsnede onder auspiciën van beide echtgenoten. Formeel zijn man en vrouw in gelijke mate verantwoordelijk voor het gezin en voor elkaar. Tot aan 2004 was de man het hoofd van het gezin en de vrouw ondergeschikt aan de man. Twee belangrijke begrippen zijn dan ook verdwenen uit de Mudawwanah: het recht van de man op seksuele gemeenschap (Niquah) en de plicht tot gehoorzaamheid (Taáa) van de vrouw in ruil voor onderhoud door de man. Zoals eerder geschreven: het Nederlandse huwelijk wordt niet automatisch door de Mudawwanah erkend. Er is pas echt sprake van een huwelijk als deze volgens de Mudawwanah is voltrokken. Polygamie is nog steeds toegestaan in de nieuwe wet.
Het Marokkaanse huwelijk
Sinds februari 2004 is het Marokkaanse huwelijk een gezamenlijke verantwoordelijkheid van man en vrouw. Vrouwen en mannen zorgen voor elkaar, de opvoeding van de kinderen en voor het beheer en het onderhoud van de woning. Ook de geboorteplanning is een gezamenlijke verantwoordelijkheid geworden. Belangrijke voorwaarden voor het Marokkaanse huwelijk zijn: minimumleeftijd 18 jaar en dat beide partners ‘geestelijk bekwaam’ zijn. Een belangrijke verbetering in de positie van vrouwen is dat de vrouw sinds 2004 haar huwelijk zelfstandig kan voltrekken. In het verleden sloot een mannelijke voogd (Wali), meestal de vader of een broer, de huwelijksovereenkomst voor de vrouw af. Tijdens het opmaken van de huwelijksakte (in Marokko) ontvangen de twee Adl’s (notariële getuigen) een verklaring van de man en vrouw dat zij niet eerder zijn getrouwd. Als dit wel het geval is wordt nagegaan wat hiervan de wettelijke status is. Bij een Marokkaans huwelijk is de aanwezigheid van twee moslimgetuigen verplicht. Ook de bruidsschat is een voorwaarde om een huwelijk aan te kunnen gaan.
Trouwen in Nederland
Marokkanen die in Nederland wonen, kunnen een huwelijk naar Marokkaans recht ook in Nederland afsluiten. Als beide personen alleen de Marokkaanse nationaliteit hebben dan kan getrouwd worden in het consulaat. Als een van beiden de Nederlandse nationaliteit heeft kan, sinds 2004, getrouwd worden bij de Burgerlijke Stand in de woonplaats. De aanwezigheid van twee moslimgetuigen bij een Marokkaanse huwelijkssluiting in Nederland is verplicht. Daarnaast blijft de voorwaarde dat de man een bruidsschat geeft aan de vrouw overeind. De huwelijksakte wordt door het Marokkaanse consulaat in Nederland naar Marokko gestuurd. Het huwelijk wordt vervolgens door de familierechtbank binnen drie maanden erkend. Als (een van) de echtgenoten niet in Marokko geboren zijn dan worden de stukken gestuurd aan de familierechtbank in Rabat. Deze laatste situatie was voor 2004 niet geregeld. Voordat er getrouwd wordt volgens Marokkaans recht, wordt er eerst getrouwd volgens Nederlands recht. Deze (Nederlandse) huwelijksakte wordt door het consulaat naar Marokko gestuurd. Het Nederlandse huwelijk wordt binnen drie maanden erkend.
Erkenning van het Marokkaanse huwelijk
Nederland erkent elk huwelijk dat aan de Nederlandse wet voldoet. Om een Marokkaans huwelijk te laten erkennen door de Nederlandse wetgeving zijn de volgende stappen van belang:- Eerst moet wordt de huwelijksakte door drie instanties gelegaliseerd (zie Begrippen);- Vervolgens wordt bij de Burgerlijke Stand erkenning aangevraagd;- De ambtenaar van de Burgerlijke Stand vraagt advies aan de politie. Hiervoor vult het echtpaar een M-46-formulier in dat wordt opgestuurd naar de politie;- De politie moet binnen twee weken adviseren. Is dit advies negatief (bijvoorbeeld bij de verdenking van een schijnhuwelijk) dan doet de ambtenaar onderzoek;- Bij goedkeuring wordt de huwelijksakte opgenomen in de Gemeentelijke Bevolkingsadministratie.
Polygamie
Volgens het Marokkaanse familierecht is het voor mannen nog steeds toegestaan om getrouwd te zijn met meerdere vrouwen (Taâdoud az-zawjaat). Wel maken de wetswijzigingen (2004) het de man erg moeilijk om meer dan een vrouw te hebben. Er zijn twee redenen die polygamie toestaan: als de vrouw geen kinderen kan krijgen en sociale omstandigheden. Zo kan het beschermen van een familielid voor de rechter een reden zijn om toestemming te geven. Om te kunnen trouwen met een tweede vrouw moet de Marokkaanse familierechtbank toestemming geven. De eerste vrouw is verplicht om hierbij aanwezig te zijn. De tweede vrouw moet op de hoogte gesteld worden van het bestaan van het eerste huwelijk. De rechter geeft geen toestemming als in de huwelijksakte is vastgelegd dat de eerste vrouw een tweede huwelijk niet accepteert. Volgens de Nederlandse wetgeving is polygamie verboden. Een tweede huwelijk wordt niet erkend en kan ook niet in Nederland worden afgesloten. Zolang de man getrouwd is met zijn eerste vrouw, krijgt de tweede vrouw geen verblijfsvergunning .De verplichte aanwezigheid van de eerste vrouw bij de behandeling van het verzoek door de rechtbank en de voorwaarde dat de nieuwe vrouw geïnformeerd moet worden over het bestaan van een eerder huwelijk zijn twee belangrijke wijzigingen in de Mudawwanah.